Τι είναι Διατροφική Διαταραχή;
Ίσως το έχεις ακούσει κάπου, ίσως να υποψιάζεσαι τι μπορεί να είναι, όμως ξέρεις τελικά τι είναι; ξέρεις και πως προκύπτει; Διατροφική διαταραχή είναι η κατάσταση όπου εμφανίζεται μία επίμονη και σοβαρή ενασχόληση με τη διατροφική συμπεριφορά και συνδέεται με ενοχλητικές σκέψεις και συναισθήματα γύρω από το φαγητό, το σώμα και την εικόνα του. Αυτή η διαταραγμένη ενασχόληση με το φαγητό μπορεί να προκαλέσει πολύ σοβαρές καταστάσεις που μπορεί να προσβάλλουν τη σωματική, ψυχολογική και κοινωνική ζωή του ατόμου. Ποιος όμως μπορεί να εμφανίσει μία διατροφική διαταραχή; Οι διατροφικές διαταραχές δεν κάνουν διακρίσεις, μπορεί να εμφανιστούν σε γυναίκες και άντρες, οποιασδήποτε ηλικίας, με μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης σε γυναίκες στην εφηβεία και την πρώιμη ενήλικη ζωή, οποιαδήποτε εθνικότητας (American Psychiatric Association, 2021).
Ποια είναι όμως τα είδη των διατροφικών διαταραχών;
- Ψυχογενής ανορεξία (σημαντική απώλεια βάρους, υπερβολική ενασχόληση με κιλά και αίσθηση ‘πάχους’)
- Ψυχογενής βουλιμία (σημάδια υπερφαγίας, συχνές επισκέψεις στο μπάνιο, μυρωδιά εμετού)
- Υπερφαγία/Νυχτερινή Υπερφαγία (κρυφά επεισόδια υπερφαγίας, αισθήματα αηδίας, ενοχής μετά από την υπερφαγία)
- Ορθορεξία (αποκλεισμός συγκεκριμένων τροφών & κατανάλωση «υγιεινών τροφών»
- Αποφευκτική/Περιοριστική πρόσληψη τροφής (περιορισμένο εύρος τροφών που καταναλώνονται, απώλεια βάρους)
- Pica (κατανάλωση άλλων πραγμάτων αντί για τροφή, οδοντόκρεμα, σαπούνι, τρίχες κτλ)
- Μηρυκαστική διαταραχή (Η τροφή που έχει αναρροφηθεί μπορεί να μασηθεί ξανά, να ξανακαταπιεί ή να φτύσει)
- Καταναγκαστική άσκηση (όπου παύει να είναι ευχαρίστηση και παρεμβάλει σε άλλους τομείς της ζωής του ατόμου)
- Μη προσδιοριζόμενη αλλιώς Διατροφική Διαταραχή
(National Eating Disorder Association, 2022)
Πότε όμως το τι, το πως και που τρώμε παύει να είναι απόλαυση και γίνεται ενόχληση; Ποια είναι τα σημάδια;
Ενδείξεις Συμπεριφοράς
- Συμπεριφορές απώλειας βάρους, δίαιτα και ο έλεγχος του φαγητού γίνονται βασικής σημασίας στη ζωή του ατόμου
- Η έγνοια του φαγητού, του βάρους, των θερμίδων, τα γραμμάρια του φαγητού
- Δυσκολία στο να φάει μπροστά σε άλλους ανθρώπους
- Τελετουργίες που σχετίζονται με το φαγητό (π.χ. τρώει μόνο μια συγκεκριμένη τροφή ή ομάδα τροφίμων [π.χ. καρυκεύματα], υπερβολικό μάσημα, δεν επιτρέπει στα τρόφιμα να ακουμπάνε μεταξύ τους)
- Συχνός έλεγχος στο καθρέφτη για το μέγεθος και το σχήμα του σώματος
- Έντονες εναλλαγές διάθεσης
Σωματικές Ενδείξεις
- Γαστρο-οισοφαγικά προβλήματα
- Διαταραχές του κύκλου
- Προβλήματα στα ούλα, στα δόντια (λόγω εμετού), δέρμα, νύχια
- Διακυμάνσεις στα κιλά (υπερβολική απώλεια βάρους, ή πολλά σκαμπανεβάσματα)
- Άλλα προβλήματα υγείας, όπως αναιμία κ.α.
Τι μπορεί να οδηγήσει όμως στην ανάπτυξη της διατροφικής διαταραχής;
Δεν είναι το φαγητό από μόνο του το πρόβλημα, αντιθέτως το φαγητό είναι απαραίτητο για την επιβίωση μας. Υπάρχουν βέβαια πολλοί παράγοντες που μπορεί να συμβάλλουν στην ανάπτυξη της, δηλαδή, βιολογικοί, όπως συγγενείς με διατροφική διαταραχή ή ιστορικό ψυχικής νόσου (αγχώδη διαταραχή, κατάθλιψη, εξαρτήσεις), είτε η ύπαρξη διαβήτη τύπου 1. Οι ψυχολογικοί παράγοντες που μπορεί να συντελέσουν είναι η τελειομανία, δυσαρέσκεια ως προς την εικόνα του σώματος τους, ιστορικό αγχώδους διαταραχής, ή η καταναγκαστική συμπεριφορά να ακολουθούν το «πρέπει» και το «σωστό». Φυσικά το οικογενειακό περιβάλλον και το κοινωνικό θα μπορούσαν επίσης να συμβάλλουν στην εμφάνιση διατροφικής διαταραχής, όπως η ύπαρξη τραύματος (κακοποίηση), άλλα οικογενειακά προβλήματα, το κοινωνικό στίγμα του βάρους, o εκφοβισμός (bullying) στο σχολείο, το πείραγμα, η ιδανική εικόνα σώματος και τα πρότυπα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και επικοινωνίας. Σχεδόν ποτέ δεν είναι ΈΝΑΣ λόγος που μπορεί να οδηγήσει ένα άτομο στο να αναπτύξει μία διατροφική διαταραχή. Μπορεί να κάνει την εμφάνιση της σε αθλητές, σε άντρες, σε γυναίκες, μικρότερης ή μεγαλύτερης ηλικίας. Για αυτό είναι σημαντική και η ολιστική προσέγγιση του προβλήματος.
Η διάγνωση είναι μόνο το πρώτο βήμα προς την ανάκαμψη από μια διατροφική διαταραχή. Η θεραπεία περιλαμβάνει έναν συνδυασμό ψυχολογικής και διατροφικής υποστήριξης, μαζί με ιατρική και ψυχιατρική παρακολούθηση. Η θεραπεία πρέπει να αντιμετωπίζει τα συμπτώματα της διατροφικής διαταραχής και τις ιατρικές συνέπειες, καθώς και τις ψυχολογικές, βιολογικές, διαπροσωπικές και πολιτισμικές δυνάμεις που συμβάλλουν ή διατηρούν τη διατροφική διαταραχή. Υπάρχει η δυνατότητα λοιπόν ένα άτομο με διατροφική διαταραχή να θεραπευτεί και να είναι καλά, με την κατάλληλη υποστήριξη.