Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει ότι η επικράτηση της κακοποίησης και της βίας κατά των γυναικών προκαλεί επιδημία στη σημερινή κοινωνία, ιδιαίτερα στην Ελλάδα. Όπως φαίνεται και από τα ΜΜΕ, το ποσοστό των γυναικοκτονιών, δηλαδή της βίας, της κακοποίησης και του θανάτου των γυναικών έχει αυξηθεί αρκετά φέτος στην Ελλάδα. Φεμινιστικές ομάδες στην Ελλάδα έχουν υπολογίσει ότι τουλάχιστον μία γυναίκα τον μήνα πεθαίνει λόγω κακοποίησης ή βίας από τον σύντροφό τους. Αυτό αποκαλείται συχνά βία συντρόφου (IPV) ή ενδοοικογενειακή βία (DV). Το πρώτο είδος είναι η κύρια αιτία θανάτου, αναπηρίας και ασθένειας για γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας σε όλο τον κόσμο. Το 2020, δηλώθηκαν 5.669 αδικήματα ενδοοικογενειακής βίας με τη πλειοψηφία των θυμάτων αυτής της βίας(4.264) να είναι γυναίκες. Το 2018 αναφέρθηκε ότι 41 συμβουλευτικά κέντρα και 21 καταφύγια σε όλη την Ελλάδα έλαβαν 2.864 κλήσεις από γυναίκες που υπέστησαν κακοποίηση. Συγκεκριμένα, το 87% των κλήσεων αφορούσε ενδοοικογενειακή βία από σύντροφο. Ένα μεγάλο ποσοστό των γυναικών ήταν ελληνικής υπηκοότητας, παντρεμένες, ηλικίας 40 – 54 ετών (26%) και 25-39 ετών (24%). Ένας τοπικός ιστότοπος ειδήσεων ανέφερε την αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας κατά τη διάρκεια των 43 ημερών καραντίνας τον Μάρτιο και τον Απρίλιο στην Ελλάδα. Τον Μάρτιο πραγματοποιήθηκαν 166 κλήσεις σε γραμμές βοήθειας S0S, οι οποίες ανέφεραν ενδοοικογενειακή βία και ο αριθμός τους αυξήθηκε στις 648 τον Απρίλιο. Πολλές από τις γυναίκες ήταν σύζυγοι μεταξύ 25-39 ετών (18%) και 40-54 (27%). Επίσης υπήρξαν πολλές κλήσεις στις οποίες ζητήθηκε στέγαση. Η συνεχής αύξηση της βίας κατά των γυναικών είναι ανησυχητική και επιζήμια για την υγεία και την κοινωνία μας επίσης. Ένα βήμα που πρέπει να κάνουμε ως γυναίκες είναι να κατανοήσουμε καλύτερα τα σημάδια της ενδοοικογενειακής βίας που εμφανίζονται και τον κύκλο της κακοποίησης, να αυξήσουμε την επίγνωσή μας για το τι ακριβώς συμβαίνει με σκοπό να αποτρέψουμε ή και να προστατευτούμε από περαιτέρω κακοποίηση.
Η ενδοοικογενειακή βία είναι η εγκαθίδρυση εξουσίας και ελέγχου μέσω ενός προτύπου βίαιων συμπεριφορών που περιλαμβάνουν σωματική, σεξουαλική, λεκτική και ψυχολογική κακοποίηση που διαπράττεται από έναν σύντροφο εναντίον ενός άλλου. Είναι πολύ σημαντικό να αναγνωρίζουμε ότι η ψυχολογική κακοποίηση περιλαμβάνει τα ακόλουθα: εκφοβισμό, συνεχή υποτίμηση ή προσβολή, έλεγχο της συμπεριφοράς όπως παρακολούθηση κινήσεων/τοποθεσίας, απομόνωση ή περιορισμός από το να βλέπει αγαπημένα πρόσωπα, περιορισμός πρόσβασης σε οικονομικούς πόρους/χρήματα, ιατρική περίθαλψη, απασχόληση, εκπαίδευση και πολλά άλλα. Όλες αυτές οι μορφές κακοποίησης υπάρχουν σε ένα φάσμα, μπορεί να είναι ένα μεμονωμένο επεισόδιο βίας έως και συνεχείς εμπειρίες κακοποίησης που έχουν ως αποτέλεσμα διάφορες ψυχολογικές, σωματικές και διαπροσωπικές συνέπειες για τις γυναίκες που υφίστανται την κακοποίηση.
Η ενδοοικογενειακή βία ή η βία από συντρόφους ακολουθεί μια θεωρία που ονομάζεται «κύκλος βίας» και περιλαμβάνει τρία στάδια κακοποίησης. Ο κύκλος είναι μια επαναλαμβανόμενη σειρά βλαβερών πράξεων που κυμαίνεται σε χρόνο και ένταση/σοβαρότητα.
- Το αρχικό στάδιο είναι γνωστό ως το στάδιο της «συσσώρευσης» που είναι μια σειρά μεμονωμένων περιστατικών «έμμεσης» βίας, όπως λεκτική, συναισθηματική και σωματική κακοποίησης που διαπράττεται από τον θύτη/σύντροφο και οδηγεί σε συσσώρευση έντασης. Εδώ, είναι πολύ συνηθισμένο για μια γυναίκα να προσπαθεί να ηρεμεί τον σύντροφο για να αποφύγει περισσότερες επιθέσεις, αυτό είναι για λόγους επιβίωσης και είναι ο μόνος βιώσιμος τρόπος να τα βγάλει πέρα εκείνη τη στιγμή. Στην αρχή, μπορεί να κατάφερε να ηρεμήσει τον σύντροφο, κάτι που μπορεί να την κάνει να πιστέψει ότι έχει τον έλεγχο της κατάστασης. Ωστόσο, η κατάσταση θα εκραγεί ξανά, οδηγώντας σε ακόμα περισσότερα βίαια επεισόδια.
- Αυτό είναι το δεύτερο στάδιο που ονομάζεται στάδιο «έκρηξης», όπου ο θύτης/σύντροφος έχει ένα ανεξέλεγκτο βίαιο ξέσπασμα, με σοβαρή λεκτική και σωματική βία, τραυματίζοντας ψυχολογικά, συναισθηματικά και σωματικά τη γυναίκα.
- Το τελευταίο στάδιο ονομάζεται στάδιο της «μετάνοιας» και ακολουθείται από «το μήνα του μέλιτος», όπου ο θύτης/σύντροφος απολογείται, μετανιώνει, αγαπά και εγγυάται ότι η βία ή η κακοποίηση δεν θα συνεχιστεί, θα σταματήσει και όλα θα πάνε καλά. Αυτό ενισχύει τις προσδοκίες της γυναίκας ότι η κατάσταση θα αλλάξει και την επηρεάζει με τέτοιο τρόπο που παραμένει στη σχέση. Λόγω αυτής της ενίσχυσης, πιστεύει ότι η βία που υπέστη ήταν ένα μεμονωμένο περιστατικό οργής, ή επειδή υπήρχε κάτι που είχε κάνει εκείνη. Έτσι, μπορεί ασυνείδητα να αρχίσει να εμπιστεύεται ότι ο λατρευτός και απολογούμενος άντρας που βλέπει στο τρίτο στάδιο, είναι ο πραγματικός εαυτός του θύτη.
Ωστόσο, αυτό το στάδιο τελικά θα εξαφανιστεί καθώς η ένταση αυξάνεται ξανά και η γυναίκα εκτίθεται σε ακόμα έναν κύκλο κακοποίησης. Καθώς ο κύκλος επαναλαμβάνεται, το επίπεδο της σκληρότητας κλιμακώνεται.
Αυτός ο επαναλαμβανόμενος κύκλος μειώνει την αντίδραση των γυναικών στην κακοποίηση, και προκαλεί μια ψυχολογική παράλυση που ονομάζεται «μαθημένη αδυναμία». Παρά το γεγονός ότι η γυναίκα αρχικά πίστευε ότι μπορούσε να ελέγξει την κακοποίηση στο στάδιο 1, τελικά θα συνειδητοποιήσει ότι το να δεχτεί τη βία ή να αποφύγει συμπεριφορές που επιδεινώνουν την κατάσταση δεν είναι καθόλου αποτελεσματικό. Η γυναίκα μπορεί να αρχίσει να αντιλαμβάνεται τον εαυτό της ως αβοήθητη, υποτάσσεται, κλείνεται στον εαυτό της και πιστεύει ότι δεν θα ξεφύγει ποτέ από αυτή την κακοποίηση. Νιώθοντας αποκαρδιωμένη και ατιμασμένη από το γεγονός ότι δεν μπορεί να ελέγξει ή να προβλέψει την κακία του θύτη/συντρόφου, τελικά βυθίζεται σε μια κατάσταση φόβου και ψυχικής παράλυσης πιστεύοντας ότι είναι κολλημένη ή παγιδευμένη.
Να ξέρετε ότι μπορείτε να κάνετε κάτι, δεν έχετε κολλήσει! Ακόμα κι αν είναι δύσκολο, προσπαθήστε να απευθυνθείτε για βοήθεια σε έναν ξένο, σε ένα καταφύγιο, σε έναν φίλο, υπάρχουν άνθρωποι που θα είναι εκεί για να σας υποστηρίξουν. Παρακαλώ μην μείνετε σιωπηλές, ελέγξτε τους φίλους και την οικογένειά σας που μπορεί να υποψιάζεστε ότι υποφέρουν κρυφά και είναι σε κατάσταση παράλυσης. Να είστε συμπονετικοί και να τους προσφέρετε οποιαδήποτε υποστήριξη μπορείτε, από καταφύγιο, φαγητό, νομική ή ψυχολογική συμβουλή μέχρι και ένα αυτί για να μιλήσουν και να ακουστούν.
Παρακαλώ καλέστε στο 15900 για τη Γραμμή Βοήθειας SOS για κακοποιημένες γυναίκες. Το SOS δέχεται κλήσεις 24/7. Παρέχει υπηρεσίες κυρίως στην ελληνική γλώσσα αλλά είναι σε θέση να παρέχει υπηρεσίες και στα αγγλικά.