Ο όρος Διατροφική Διαταραχή έχει ξεκινήσει και αναφέρεται όλο και πιο συχνά και πλέον οι περισσότεροι γνωρίζουν περί τίνος πρόκειται. Ένας παράγοντας κοινός που μπορεί να υπάρχει στις διατροφικές διαταραχές είναι η διαταραγμένη εικόνα γύρω από το σώμα ή/και δυσαρέσκεια για το σώμα στο οποίο ανήκει κάποιος. Ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες  εμφάνισης αλλά και διατήρησης αυτών των ζητημάτων είναι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (social media) και η επίδραση που έχει η χρήση τους στην εικόνα μας, στο πως με βλέπω στο καθρέφτη, πως με βλέπουν οι άλλοι και αν τελικά είμαι αρκετά όμορφη/όμορφος.

Ας ξεκινήσουμε όμως με την εικόνα σώματος, όλοι μας έχουμε μία εικόνα για το σώμα μας, η οποία είναι προσωπική αλλά επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τους άλλους γύρω μας αλλά και από το περιβάλλον. Η εικόνα που έχουμε για το σώμα μας περιλαμβάνει τις σωματικές λειτουργίες, τις θετικές και αρνητικές σκέψεις για αυτό αλλά και τα συναισθήματα που βιώνουμε όταν το βλέπουμε.  Φυσικά, η εικόνα που έχουμε για το σώμα μας είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ψυχική μας υγεία καθώς επηρεάζει την αυτοπεποίθηση μας αλλά και την αυταποδοχή του εαυτού μας (National Eating Disorders Collaboration, n.d.).

Περίπου το 5% των εφήβων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ανησυχεί για τους ανθρώπους που τους κάνουν αναφορά (tag) σε μη κολακευτικές φωτογραφίες. Το 27% αντιμετωπίζει προβλήματα με την εικόνα του σώματος και το 22%  νιώθει άσχημα με τον εαυτό του αν δεν άρεσε σε κανέναν οι εικόνες που δημοσίευσαν. Και τα αγόρια και τα κορίτσια εκφράζουν αυτά τα συναισθήματα, αλλά τα κορίτσια το κάνουν πιο συχνά.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιούνται για ψυχαγωγία, απόδραση από την πραγματικότητα ή διάλειμμα, το χτίσιμο και τη διατήρηση σχέσεων (μέσω της συμμετοχής σε ομάδες, της σύνδεσης με άλλους), ανταλλαγή πληροφοριών και εμπειριών, συλλογή απόψεων άλλων, η απόκτηση πληροφοριών κ.α.

Οι πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης επιτρέπουν στα άτομα να επικοινωνούν μια «επιθυμητή» αναπαράσταση του εαυτού τους. Κατά τη διαδικασία ‘πειράγματος’ μιας δημόσιας εικόνας, οι χρήστες μπορούν να αφιερώσουν πολύ χρόνο στη λήψη φωτογραφιών και να τις χειριστούν μέσω φίλτρων και εφαρμογών επεξεργασίας. Αυτή η διαδικασία αναφέρεται συνήθως ως αυτοπαρουσίαση (Tylka & Hill, 2004). Οι μηχανισμοί αυτοπαρουσίασης οδηγούν την αυτο-αντικειμενοποίηση, δηλαδή την αντίληψη του εαυτού του ως αντικειμένου και όχι ως προσώπου. Ουσιαστικά αυτό σημαίνει ότι εμείς οι ίδιοι αντιμετωπίζουμε τους εαυτούς μας ως αντικείμενα! Με το επαναλαμβανόμενο πείραγμα των φωτογραφιών, η σκέψη μας μπορεί να αντιληφθεί «υπερβολικά ή φανταστικά ελαττώματα» στην εμφάνισή μας, με αποτέλεσμα ακόμα και τη Σωματική Δυσμορφική Διαταραχή.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης συχνά αντικειμενοποιούν τα σώματα και μπορούν να διαμορφώσουν τις σχέσεις των ανθρώπων με το φαγητό, τη μόδα και τη φυσική κατάσταση υπό το πρόσχημα της έμπνευσης. Τα hashtags όπως το #fitsperation είναι γεμάτα με εικόνες που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι για να συγκρίνουν τον εαυτό τους, χωρίς καν να αντιλαμβάνονται τον όγκο του ρετούς και της επεξεργασίας φωτογραφιών που συμβαίνει πριν αυτές οι φωτογραφίες αναρτηθούν ποτέ σε λογαριασμούς μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Είναι ενδιαφέρον ότι σε έρευνα βρέθηκε ότι η λήψη και η επεξεργασία selfies, αλλά όχι τόσο η ανάρτησή τους, είχε ως αποτέλεσμα υψηλότερη αρνητική εικόνα σώματος (Vandenbosch et al., 2022). Γενικότερα αυτή η ενασχόληση με τα «social» μπορεί να οδηγήσει σε εθισμό με τα likes και τις προβολές, η προβολή περιεχομένου μέσω των reels μπορεί να οδηγήσει σε υπερφόρτωση του εγκεφάλου σε πληροφορίες, σε σημείο που να νιώθεις ότι δονείται το κινητό ενώ δεν χτυπάει. Η σύγκριση του εαυτού με διάσημους ή άλλους ανθρώπους μπορεί να οδηγήσει σε αρνητική εικόνα προς τον εαυτό μας, ανασφάλειες, αλλά και μη ρεαλιστικές προσδοκίες από τη ζωή μας. Η απεικόνιση του εαυτού μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιώντας επεξεργασία των φωτογραφιών και φίλτρα δημιουργεί μια παραμορφωμένη αίσθηση του εαυτού μας. Αυτό κάνει περισσότερο κακό παρά καλό στην εικόνα του σώματος ενός ατόμου.

Φυσικά, δεν γίνεται να μην χρησιμοποιούμε καθόλου τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης καθώς ζούμε σε μία εποχή που κάπως είναι μέρος της ζωής μας. Απλά είναι σημαντικό να αρχίζουμε να βάζουμε ένα φίλτρο σε αυτά που βλέπουμε, να μην δεχόμαστε όποια πληροφορία έτσι ανεπεξέργαστη.  Και πόσο μάλλον να βάζουμε το σώμα μας σε έναν άδικο αγώνα του να μοιάσει και να φαίνεται ίδιο με κάτι που πολλές φορές δεν είναι πραγματικό! Το σώμα του καθενός είναι ΜΟΝΑΔΙΚΟ και μέρος της συνολικής μας ύπαρξης. Οπότε την επόμενη φορά που θα πιάσεις τον εαυτό σου να σε κρίνει ή να σε συγκρίνει σκέψου πόσο δίκαιο είναι αυτό για τον εαυτό σου ή το σώμα σου;

Βιβλιογραφία

Confident Body – National Eating Disorders Collaboration (n.d.)
Fact Sheet: Body Image. Retrieved November 16, 2021, from https://www.confidentbody.net/uploads/1/7/0/2/17022536/nedc_body_ image_fact_sheet.pdf

Tylka, T. L., & Hill, M. S. (2004). Objectification Theory as It Relates to Disordered Eating Among College Women. Sex Roles: A Journal of Research, 51(11-12), 719–730. https://doi.org/10.1007/s11199-004-0721-2

Vandenbosch L, Fardouly J, Tiggemann M. Social media and body image: Recent trends and future directions. Curr Opin Psychol. 2022 Jun;45:101289. doi: 10.1016/j.copsyc.2021.12.002. Epub 2021 Dec 14. PMID: 35030460.